تعریف رشته و مقطع تحصیلی

فورتیهای پزشکی

رشته فوریتهای پزشکی یکی از برنامه های آموزشی گروه پزشکی می باشد . دانش اموختگان این مقطع به عنوان عضوی از تیم سلامت ارئه خدمات و امداد رسانی به بیماران و مصدومین را در مرحله پیش بیمارستانی به عهده داشته و گستره این خدمات آحاد جامعه را در بر میگیرد . دوره کاردانی فوریتهای پزشکی اولین مقطع تحصیلی این رشته است که برنامه آن بر اساس ضوابط علمی و ارزشهای اسلامی تهیه و تدوین گردیده است . آموزش فوریتهای پزشکی در سطح کاردانی زمینه نیاز تربیت تکنسین های حرفه ای است که با بهره گیری از آخرین اطلاعات علمی با دانش و مهارت خود خواهند توانست به عنوان عضوی از تیم سلامت خدمات مورد نیاز جامعه را با لحاظ کلیه جوانب انسانی ، اخلاقی ، شرعی و قنونی ارائه نمایند .

تاریخچه رشته:

امدادرسانی به نیازمندان در شرایط بحرانی ناشی از بلایا و حوادث مختلف در فطرت و نهاد تمامی انسانها وجود دارد وو لزوم وجود موسسات امدادرسانی در چنین شرایطی از ضروریات عملکرد در هر جامعه ای می باشد . رشته فوریتهای پزشکی به عنوان یک تخصص حرفه ای از دهه 1960 میلادی در آمریکا پایه گذاری شده و طی قریب به نیم قرن اصلاحات و در نتیجه پیشرفتهای بسیار مطلوبی در زمینه های مختلف در این رشته صورت گرفته است .

در ایران در سال 1353 بدنبال فروریختن سقف فرودگاه مهرآباد و بر جای گذاشتن خسارات جانی و مالی ، دولت وقت تصمیم به تأسیس « اورژانس پیش بیمارستانی » گرفت و در هما سال تربیت نیروهای مورد نیاز تحت نظر کارشناسان خارجی طی دوره 6 ماهه صورت گرفت در سال 1354 مرک اورژانس تهران با 7پایگاه راه اندازی گردید و متعاقب آن مرکز اطلاعات اورژانس 115 شهرستانها نیز تشکیل شد .

مراکز اورژانس 115 تا سال 1376 متأسفانه هیچ روند تکاملی نداشته و در این سال دولت طرح سازماندهی اورژانس ها را از اولویتهای برنامه وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی اعلام نمود و در همین راستا با همکاری متخصصین مختلف مشخصات کلی برنامه و سرفصل دروس رشته فوریتهای پزشکی تدوین و در هشتمین جلسه شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی مورخ 11/4/79 به تصویب رسید . از سال 1381 با جذب دانشجو به صورت نیمه متمرکز د رتعداد محدودی از دانشگاهها ، تربیت نیروی متخصص در این رشته وارد مرحله جدیدی گردید . در سال 1385 که با توجه به نیاز مبرم به خدمات دانش آموختگان ، این رشته در 30 دانشگاه علوم پزشکی کشور راه اندازی و تربیت دانشجو در آن در حال اجرا است . در مهرماه 1385 هیأت ممتحنه و ارزشیابی رشته فوریتهای پزشکی توسط معاونت آموزشی و امور دانشجویی وزارت متبوع تعیین و بازنگری در اهداف و استاندارهای رشته آغاز شد .

فلسفه:

به مصداق آیه 31 سوره مبارکه مائده ( و من احیاها فکانما احیا الناس جمیعا) نجات جان یک انسان همانند نجات جان بشریت است به همین جهت تلاش در جهت حفظ حیات و نجات جان انسانها یک وظیفه شرعی ، اخلاقی و اجتماعی محسوب می کردد. تأکید بر ارزشهای اخلاقی ، حرفه ای ققانونی یکی از اجزاء ضروری آموزش رشته فوریتهای پزشکی به شمار می رود . پرسنل فوریتهای پزشکی وظیفه تأمین ، حفظ و ارتقاء سلامت افراد جامعه را بر عهده دارند و این مهم با تکیه بر دانش روز و توجهه به نیازهای جامعه و شرایط جغرافیایی و اقلیمی قابل دستیابی است . تلاش در جهت روز آمد کردن اطلاعات علمی و مهرتهای علمی و ارتقاء مستمر کیفیت آنها سرلوحه کار قرار می گیرد . در آموزش دنشجویان استفاده از استاندارهای روز و منطبق بر نیاز جامعه سرلوحه برنامه آموزشی قرار می گیرد . روش آموزش باید متنوع و بر اساس نیازها ، توانایی ها و تجربیات قبلی فراگیران باشد و با مدنظر قرار دادن استانداردهای ملی ، منطه ای و بین المللی بر اساس تجربیات گذشته نیازهای حال و آینده ارائه می شود . حفظ کرامت انسانی در ارئه خدمت یکی از ارکان ارزشی رشته فوریتهای پزشکی خواهد بود. حفظ ارزشهای اسلامی و احترام به خصیت انسانها به عنوان یک ارزش مهم همواره مدنظر ارائه کنندگان خدمت قرار خواهد گرفت . پژوهش یکی از ابزارهای ارتقای علمی این رشته بوده و مبنای تصمیم گیری در تدوین برنامه و ارائه خدمات می باشد .

 رسالت:

تعلیم و تربیت نیروی انسانی مجرب و کارآمد و متعهد به ارشهای اسلامی و انسانی از اجزاء رسالت آموزش رشته فوریتهای پزشکی محسوب می ردد . فارغ التحصیلان این رشته با کسب دانش و مهارت های لازم و منطبق بر نیازهای جامعه و همگام با بالاترین استاندارها قادر خواهند بود امدادرسانی و خدمات مراقبتی پیش بیمارستانی را به بیماران و مصدومین در حداقل زمان ممکن و با کیفیت مطلوب به آحاد جامعه ارائه دهند .

اهداف کلی (Aims):

هدف کلی آموزش رشته فوریتهای پزشکی ، تربیت نیروی مجرب ، کارآمد و متعهد است که قادر باشند به عنوان عضوی از تیم سلامت وظیفه خطیر امدادرسانی به آحاد جامعه را در زمان نیاز ( از بدو درخواست تا نتقال به مراکز درمانی ) به نحو احسن به انجام رسانند .

وظایف حرفه ای دانش آموختگان (Task Analysis):

1. ارزیابی اولیه و سریع بیماری
2. ارایه کمکهای اویه پزشکی به بیماران بدحال و مصدومان
3. برقرار ساختن ارتباط با مراکز اصلی اورژانس و پزشک مشاور
4. ارایه گزارش پزشکی مناسب و مفید به پزشک مشاور یا مرک پیام و کسب تکلیف
5. بکارگیری صحیح تجهیزات موجود در آمبولانس به منظور پایش ، جابجایی ، انتقال و تثبیت وضعیت بیمار
6. انجام اقدامات پایه نظیر گرفتن مسیر وریدی مناسب ، تجویز اکسیژن ، باز نگاه داشتن راه هوایی ، انجام پایش قلبی و نیز اقدامات احیای قلبی ریوی پایه در موارد ایست قلبی – تنفسی ، تجویز مایعات در موارد شوک
7. تجویز صحیح داروهای موجود در آمبولانس ، انجام انتوباسیون لوله تراشه ، دادن شوک الکتریکی به بیمار و سایر اقدامات احیاء پیشرفته با کسب مجوز از پزشک مسئول یا بر اساس دستورالعمل های ابلاغ شده
8. رانندگی وسیله نقلیه جهت رسیدن سریع به محل ماموریت و حمل بیمار به مراکز درمانی در اسرع وقت
9. رعایت اخلاق حرفه ای و اطمینان بخشی به بیمار و همراهان
10. انجام سایر مسئولیتهای محوله بر اساس دستورالعملهای سازمانی و بخشنامهه ای اداری

تبصره: فضای عملکردی فارغ التحصیلان این رشته به طور کلی در حوزه پیش بیمارستانی و در موارد خاصی د رحوادث غیر مترقبه است .

استراتژی اجرایی برنامه :

1. تنظیم اهداف و ارائه برنامهه ای آموزشی منطبق بر نیازهای ملی – محلی
2. تأکید بر حفظ حیات و پیشگیری از بروز معلولیت
3. ارائه برنامه های آموزشی از طریق مشابه سازی در مراکز مهارتهای بالینی با استفاده از ابزار و تجهیزات مناسب آموزشی ( مانکن ، مولاژ) و آمبولانس
4. تأکید بر بکارگیری مهارتهای آموخته شده در محیط های واقعی ( مراکز بیمارستانی و سپس در پایگاههای اورژانس)
5. توجه به روشها و فنون جدید آموزش با تأکید بر روشهای حل مشکل
6. طراحی برنامه آموزشی مبتنی بر نقشها و وظایف حرفه ای
7. آموزش دانشجو د رجهت تقویت خودآموزی و یادگیری مستمر
8. طراحی برنامه بر اساس مسائل مربوط به بلایا و تغییرات احتمالی شرح وظایف در شرایط خاص .

شرایط و نحوه پذیرش دانشجو :

پذیرش دانشجو از طریق آزمون سراسری دانشاهها به صورت نیمه متمرکز ( مصاحبه ، معاینات بدنی و ...) با تأکید بر اختصاص سهمیه به مناطق محروم طبق نیاز اعلام شده از مرکز مدیریت و حوادث فوریتهای پزشکی کشور است .

سطوح رشته:

دوره کاردانی ،اولین مقطع تحصیلی این رشته است که برنامه آن بر اساس ضوابط علمی و ارزش های اسلامی تهیه وتدوین گردیده است.آموزش فوریت های پزشکی در سطح کاردانی زمینه ساز تربیت تکنسین حرفه ای است که با بهره گیری ازآخرین اطلاعات علمی با دانش و مهارت خود خواهند توانست به عنوان عضوی از تیم سلامت خدمات مورد نیاز جامعه را با لحاظ کلیه جوانب انسانی،اخلاقی،شرعی و قانونی ارائه نماید. البته با توجه و عنایت مسئولین مربوطه مقطع کارشناسی برای این رشته در نظر گرفته شده است.به امید آن که درآینده ای نزدیک شاهد راه اندازی تحصیلات تکمیلی این رشته باشیم.

توانایی‌های لازم :

رشته فوریت‌های پزشکی به صورت نیمه‌متمرکز دانشجو می‌پذیرد و داوطلبان پس از قبولی در آزمون علمی باید در آزمون حضوری این رشته نیز شرکت کنند و در صورت داشتن توانایی‌های روحی لازم از قبیل انضباط‌ پذیری، گذشت و ایثار، اعتماد به نفس و آمادگی فعالیت در شرایط سخت و همچنین آمادگی جسمی کامل مانند عدم ابتلا به بیماری‌های مزمن و صعب‌العلاج مثل دیابت، فشار خون، آسم، نارسایی کلیه، بیماری‌های پیشرفته قلبی ، صرع و بیماری‌های روانی در این رشته پذیرفته می‌شوند.گفتنی است که در رشته فوریت‌های پزشکی داشتن قدرت بینایی خوب، مهارت‌های بدنی، روانی کلام و حداقل قد 170 سانتی‌متر برای امدادرسانی سریع و صحیح ضروری است. در ضمن این رشته تنها از بین داوطلبان مرد دانشجو می‌پذیرد

رشته های مشابه در داخل کشور :

رشته مشابه در داخل کشور وجود ندارد .

رشته های مشابه در خارج از کشور :

رشته مشابه در خارج از کشور وجود دارد به عنوان مثال : در ایلات متحده آمریکا ، به این گروهها تکنسین فوریتهای پزشکی (Emergency Medical Technician) اتلاق می شود که در سه مقطع پایه (EMT Basic) شده برای این رشته در ایران در حد EMT Intermediate می باشد .

شرایط مورد نیاز راه اندازی رشته کاردانی فوریتهای پزشکی :

طبق ضوابط دفتر گسترش و ارزیابی آموزش پزشکی می باشد.

منابع:

• سایت دانشگاه علوم پزشکی کاشانnursing.kaums.ac.ir 
• سامانه ملی مقالات و تحقیقات دانشگاهی w.parsidoc.com
• www.ems-115.blogfa.com